به گزارش خبرگزاری پتروشیمی‌ ایران (ایپنا)،صنعت پتروشیمی در جهان، امروز در نقطه‌ای حساس و تاریخی ایستاده است؛ جایی که تقاطع نوآوری، نیاز بازار، الزام های زیست‌محیطی و تحول دیجیتال، آینده‌ای متفاوت را برای آن رقم خواهد زد. این صنعت در حال تجربه تحولی بنیادین است که نه‌ تنها مدل‌ های کسب‌وکار را بازتعریف می‌کند، بلکه تعادل‌های ژئوپلیتیک و اقتصادی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در ادامه، نگاهی دقیق به مهم‌ترین روندها، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌روی صنعت پتروشیمی جهانی تا سال ۲۰۳۵ خواهیم داشت.

رشد تقاضای جهانی و تغییر مراکز مصرف

با افزایش جمعیت جهان و گسترش طبقه متوسط، تقاضا برای محصولات پتروشیمی در کشورهای آسیایی به شکل چشم‌گیری در حال افزایش است. چین، هند، اندونزی و ویتنام در صدر کشورهایی قرار دارند که تا سال ۲۰۳۵ بخش عمده‌ای از تقاضای جهانی محصولات پتروشیمی را به خود اختصاص خواهند داد.
این کشورها در حال توسعه زیرساخت‌های صنعتی، خودروسازی، الکترونیک و بسته‌بندی هستند و نیاز روزافزونی به پلیمرها، کودهای شیمیایی و مواد پیشرفته دارند. در مقابل، مصرف در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی، به دلیل سیاست‌های محیط‌زیستی سخت‌گیرانه و روند کاهش جمعیت، با رشد کندتری مواجه خواهد شد.

خوراک‌های متنوع؛ عامل رقابت‌پذیری استراتژیک

یکی از مزیت‌های رقابتی کلیدی در صنعت پتروشیمی، نوع خوراک مصرفی است. استفاده از خوراک گاز طبیعی، نفتا، زغال‌سنگ یا حتی زیست‌مواد، در بازده اقتصادی و میزان آلایندگی تأثیر قابل توجهی دارد.
تا سال ۲۰۳۵، کشورهایی که دسترسی گسترده‌تری به گاز ارزان دارند، همچون ایران، قطر، ایالات متحده و روسیه، همچنان در موقعیت برتر باقی خواهند ماند. از سوی دیگر، فناوری‌هایی مانند تبدیل زغال‌سنگ به الفین (CTO) و تولید الفین از متانول (MTO) نیز در برخی مناطق آسیا مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ گرچه چالش‌هایی زیست‌محیطی بر سر راه آن‌ها قرار دارد.

آینده صنعت پتروشیمی در سایه تحولات زیست‌محیطی

افزایش فشارهای جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، صنعت پتروشیمی را مجبور کرده تا به‌سوی فرآیندهای سبزتر و پایدارتر حرکت کند. اتحادیه اروپا، ایالات متحده و کشورهای پیشرفته آسیایی، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای محدود کردن ردپای کربنی صنایع شیمیایی تصویب کرده‌اند.

در نتیجه، شاهد رشد فناوری‌هایی چون:

• استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در تأسیسات پتروشیمی
• به‌کارگیری هیدروژن سبز در فرآیندهای حرارتی
• بازیافت شیمیایی پلاستیک‌ها و طراحی محصولات زیست‌تجزیه‌پذیر
هستیم. همچنین مفهوم اقتصاد چرخشی به‌سرعت در حال جایگزینی مدل‌های سنتی تولید و مصرف است.
دیجیتالی شدن صنعت؛ پتروشیمی هوشمند
تحول دیجیتال، یکی از اثرگذارترین روندهای شکل‌دهنده آینده صنعت پتروشیمی است. تا سال ۲۰۳۵، فناوری‌های زیر نقش پررنگ‌تری خواهند داشت:
• اینترنت اشیاء صنعتی (IIoT)
• هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
• شبیه‌سازی پیشرفته و دیجیتال توئین‌ها
• مدیریت داده‌های کلان برای بهینه‌سازی تولید
این فناوری‌ها به کاهش مصرف انرژی، بهبود بهره‌وری، پیش‌بینی دقیق نیاز بازار و کاهش خرابی تجهیزات کمک می‌کنند. همچنین، فناوری بلاک‌چین می‌تواند به شفاف‌سازی زنجیره تأمین و افزایش اعتماد در معاملات بین‌المللی کمک کند.

جغرافیای جدید قدرت در صنعت پتروشیمی

تحولات ژئوپلیتیکی، همچون جنگ‌ها، بحران‌های بهداشتی و تنش‌های تجاری، آینده تولید و توزیع محصولات پتروشیمی را متحول کرده‌اند. بسیاری از کشورها به سمت داخلی‌سازی زنجیره تأمین و کاهش وابستگی به منابع خارجی حرکت کرده‌اند.
مدل‌های جدید سرمایه‌گذاری نیز به‌سمت پروژه‌های چابک‌تر، ماژولار و نزدیک به بازار مصرف متمایل شده‌اند. همکاری‌های منطقه‌ای و ایجاد هاب‌های پتروشیمی در شرق آسیا، خاورمیانه و آفریقا، نشانه‌ای از تغییر مرکز ثقل صنعت پتروشیمی جهانی تا سال ۲۰۳۵ است.

آینده صنعت پتروشیمی ایران در بازار جهانی

ایران با در اختیار داشتن یکی از بزرگ‌ ترین ذخایر گاز طبیعی دنیا، موقعیت بی‌ نظیری برای توسعه صنعت پتروشیمی دارد. توسعه زنجیره ارزش متانول، افزایش ظرفیت تولید پروپیلن، و احداث پتروپالایشگاه‌ها، بخشی از راهبردهای کلان کشور برای حضور مؤثر در بازارهای جهانی است.

با این حال، برخی محدودیت‌های ناشی از تحریم، نیاز به نوسازی تجهیزات، دسترسی به فناوری‌های روز، و ضرورت تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، از چالش‌ هایی است که تا سال ۲۰۳۵ باید به آن‌ها پاسخ داده شود.
در صورت رفع موانع توسعه صنعت ارزش آفرین پتروشیمی ، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در مناطق استراتژیکی همچون عسلویه، ماهشهر و چابهار به قطب بزرگ پتروشیمی در منطقه تبدیل شود.

نوآوری در محصولات و توسعه بازارهای نوظهور

بازارهای جدیدی در حال شکل‌گیری هستند که نیاز به محصولات پیشرفته پتروشیمی دارند. حوزه‌هایی چون:
• قطعات خودروهای الکتریکی و سبک‌وزن
• بسته‌بندی‌های هوشمند و زیست‌تخریب‌پذیر
• پلیمرهای مقاوم در برابر حرارت و تابش UV
• مواد اولیه برای صنایع دارویی و پزشکی پیشرفته
در حال گسترش‌اند.
تا سال ۲۰۳۵، شرکت‌هایی موفق خواهند بود که بتوانند با استفاده از تحقیق و توسعه هدفمند، وارد زنجیره‌ های تأمین این بازارهای تخصصی شوند و ارزش افزوده بالاتری تولید کنند.

مسیر رو به جلو با نگاه پایدار و منعطف

در نهایت، آینده صنعت پتروشیمی تا سال ۲۰۳۵، ترکیبی از فرصت‌های طلایی و چالش‌های ساختاری است. شرکت‌ها و کشورهایی موفق خواهند بود که با نگاهی دوراندیشانه و منعطف، مسیر توسعه پایدار، دیجیتال و کم‌کربن را در پیش گیرند.

صنعت پتروشیمی، همچنان ستون فقرات بسیاری از صنایع کلیدی جهان خواهد بود، اما نقشه راه آن تغییر یافته است. در این آینده جدید، مزیت رقابتی نه‌فقط در قیمت خوراک، بلکه در بهره‌وری، انعطاف‌پذیری، و میزان انطباق با خواسته‌های زیست‌محیطی و فناورانه بازار خواهد بود.