مصوبه گواهی سپرده کالایی اگر چه شفافیت را در صنعت پتروشیمی ایجاد می کند اما از طرف دیگر باعث ایجاد انحصار نیز می‌گردد.

به گزارش خبرگزاری پتروشیمی ایران(ایپنا)؛ بر اساس مصوبه کمیته تخصص صنعت پتروشیمی از این پس و در راستای جلوگیری از بازار سیاه و سهولت تامین مواد اولیه صنایع پایین دستی، محصول پلی استایرن عرضه کنندگان از انبار در قالب مکانیسم بورس کالا و صدور گواهی سپرده کالایی صورت خواهد گرفت. به اعتقاد کارشناسان اگرچه تامین مواد اولیه به هر میزان را برای واحدهای کوچک و متوسط صنایع پایین دستی امکان پذیر می کند اما محدود شدن تولید این محصول به چند شرکت پتروشیمی عملا زمینه ساز انحصاری است که با تغییر در میزان عرضه، افزایش تقاضا و رشد قیمتی را رقم خواهد زد که نمونه آن را در برخی از محصولات فولادی شاهد هستیم.

نقش اساسی پلی استایرن در صنعت پتروشیمی

سید محمد امین کارشناس بورس کالا در تشریح گواهی سپرده کالا و تاثیر آن بر تامین مواد اولیه صنایع پایین دستی به بازار می گوید: گواهی سپرده کالا در واقع پشتوانهای است که بر اساس کالا و محصول موجود در انبار و به میزان تقاضا صادر شده و علاوه بر امکان دریافت محصول از قابلیت نقدشوندگی و معامله نیز برخوردار است. بنابراین آنچه مسلم است این ابزار مالی نیز سهولت دستیابی صنایع پایین دستی به مواد اولیه با هر میزان و حجم را امکان پذیر می کند.

وی در ادامه افزود: شکاف قیمتی نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد و همچنین مقررات موجود در بورس کالا مبنی بر تعیین حداقل میزان تقاضا زمینه حضور برخی دلالان برای خرید محصول و فروش به واحدهای کوچک و متوسط در قالب حجم های اندک و با قیمت های بالاتر را فراهم آورده است. به گونه ایکه جذابیت سود حاصل از این شکاف قیمتی ارز باعث شده تا علاوه بر سودجویان برخی از صاحبان بنگاه های تولید بزرگ این حوزه نیز کسب سود از واسطه گری مواد اولیه را به تولید ترجیح داده و به اخلال در روند عرضه و تقاضا دامن زنند.

امین در خصوص نحوه عرضه و کشف قیمت ها در صدور گواهی سپرده کالا گفت: معاملات گواهی سپرده در تالار مشتقه صورت می گرد و کشف قیمت پایه نیز از طریق دفتر صنایع تکمیلی و با استفاده از فاکتورهای نرخ ارز در سامانه نیمایی و نرخ محصول در بازار جهانی محاسبه شده و رعایت کف و سقف قیمت نیز اجتناب ناپذیر است.

این کارشناس بازارسرمایه در پاسخ به انحصار موجود در تولید محصولات پلی استایرن از سوی چند واحد پتروشیمی و در نتیجه ایجاد بازار سیاه و تحت الشعاع قرار گرفتن قیمت ها گفت: آنچه مسلم است سیاست های موجود در توسعه صنعتی انحصار تولید در برخی از حوزه ها را گریز ناپذیر کرده به گونه ایکه علاوه بر محصول پلی استایرن در برخی محصولات فولادی نیز شاهد تولید انحصاری هستیم. اما آنچه حائز اهمیت است با وجود نظارت و تعیین قیمت پایه از سوی دولت بیشترین تاثیر گذاری انحصار تولید در روند عرضه محصولات صورت می گیرد که با برهم خوردن تعادل در عرضه و تقاضا قیمت نیز دستخوش تغییرات مطابق با سیاست های شرکت های تولید کننده میشود.

وی تاکید کرد: مشکل اصلی تولیدکنندگان نرخ ارز است؛ چراکه اگر تغییرات و تفاوت قیمت مواد اولیه در بازار رسمی و بازار آزاد را بررسی کنیم، به وضوح می توان دید که قیمت ها از تفاوت نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد پیروی می کند و هر چه این اختلاف بیشتر باشد، تولیدکننده زیان بیشتری می بیند، آن هم در سالی که به نام جهش تولید نام گذاری شده است؛ حال آنکه باید مواد اولیه در اختیار تولیدکننده قرار گیرد تا جهش تولید را رقم زند.

گواهی سپرده کالا چیست؟

​​​​​گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می شود وچهار کاربرد «پشتوانه دریافت تسهیلات از نظام بانکی»، «تضمین به منظور انجام معامله در بورس کالا»، «ابزار تحویل در قراردادهای آتی» و «نشانگر وضعیت موجودی کالاها در انبارها برای سیاستگذاران» برای این ابزار مالی تعریف شده است که در صورت استقرار نظام انبارداری و صدور گواهی سپرده کالایی، صنایع از  «امکان نقدینه کردن کالاهای راکد»، «کاهش هزینه های انبارداری و جابجایی بین انبارها»، «مدیریت فاصله زمانی بین تولید و مصرف کالا توسط تولیدکننده»، «کمک به ثبات قیمت ها»، «  تامین مالی تولیدکنندگان در کوتاه ترین زمان و کمترین هزینه» و در نهایت « استاندارد سازی کالاها» برخوردار خواهند شد. در این رابطه بررسی تجربه های جهانی نشان می دهد قبوض انبار از ابزارهای متداول تامین مالی در کشورهای توسعه یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه محسوب می شوند.